Dünyada bir benzeri bulunmayan ve anavatanı ‘Dağların Kenti’ Hakkari ilimizde yetişen ters lale, dünyanın en nadide çiçeklerinden biridir. Bölgede sarı, açık kırmızı ve koyu kırmızı olmak üzere üç ayrı rengi bulunmaktadır. Göz kamaştırıcı rengi ile kadife hassaslığındaki çiçeği ve estetik görünümlü tersliğiyle olağanüstü bir doğa harikasıdır. Ters lalenin asıl önemi, endemik olmasıdır. Yani dünyada sadece Hakkari’de doğal olarak yetişmektedir. Ters lale, doğal ve farklı görüntüsü ile diğer lalelerden daha gösterişlidir. Göz kamaştırıcı renklerine yakından bakıldığında, ters lalenin bir doğa harikası olduğu anlaşılır. Yoğunlukla Hakkari merkezden Çukurca’ya doğru Zap Vadisi’nde, Zap Vadisi’nin kolları olan Kaval Vadisi ve Tiyar Vadisi’nde bulunmaktadır. Ayrıca Yüksekova’nın Cilo Dağı eteklerinde bulunan köylerin yakınlarında, Şemdinli’nin büyük bir bölgesinde doğal olarak yetişmektedir. Medeniyetlerin beşiği olan Hakkari’mizde geçmişte yaşamış Asurilerin her sabah çiçeklerinden gözyaşı damlası gibi berrak su damlattığı için ağlayan lale de denilen bu çiçek, Hz. İsa’nın çarmıha gerildiği zaman Meryem Ana’nın göz yaşlarından yere akan damlalarla yetiştiğine inanıldığı için, adına ‘Ağlayan Gelin’ ve halk arasında Gul Nuxin de denilmekteydi.
Ters Laleler, aynı zamanda Hristiyan aleminin kutsal çiçeği olarak da kabul ediliyor. Bir efsaneye göre, Edirne ilimizde bulunan ve mimari açıdan bir şaheser olan Selimiye Camisi’nin yapılacağı mevki, bir kadına ait lale bahçesiymiş. Mimar Sinan eserini burada yapmak istediğini padişaha söyler. Ancak kadın bahçesini vermek istemez. Israrlar sonucu kadın eğer eserde benden bir hatıra olursa bahçemi vereceğim der. Bunun üzerine Mimar Sinan’da müezzinler mahfilindeki mermer ayağa ters laleyi işletir. Hakkari’nin değişik bölgelerinde yetişen ters lale, motifleri günümüzde de genç kızların çeyizlerine işlenmiş güzellikleri görmek mümkündür.
Ünlü halk ozanımız Âşık Veysel de türküsünde “Lale der ki: “Ey Allah’ım, benim boynum neden eğri? Yardan ayrı düştüm gayrı, benden ala çiçek var mı?”
Dünyanın başka bir yerinde doğal olarak yetişmeyen muhteşem doğa harikası ters lale Hakkari’de yetişmesine rağmen, anavatanı Hakkari olmasına rağmen, Hakkari dışında neredeyse tüm iller sahiplenmeye çalışıyor. Avrupa’nın bir çok ülkesine ve ülkemizin bir çok bölgesine kaçak yollarla götürülen Ters Lale, süs bitkisi, kozmetik alanında ve ilaç sanayisinde kullanılmaktadır. Elazığ gibi bazı illerimizde ters lale yetişmemesine rağmen Ters Lale Şenlikleri düzenlenmektedir. Neden Ters Lale Hakkari için bir marka, bir simge haline getirilmesin? Neden Hakkari de değil de başka illerde Ters Lale şenlikleri düzenleniyor? Neden Hakkari’nin girişinde bir Ters Lale heykeli gelen insanları karşılamasın? Neden Hakkari’nin çeşitli güzelliklerine bizler değil, başkaları kendi adlarına sahipleniyorlar?
Kaynak: www.mumsema.org
