Telkari, sabır ve incelik isteyen, gümüşün el ile özel olarak işlenerek şekillendirildiği bir süsleme sanatıdır. El emeği göz nurudur. Ustalar gümüş madenini potada eritip işlemden geçirerek yaptığı iki ya da daha fazla ince teli birbiriyle bağladıktan sonra şekil vererek bir sanat eseri ortaya çıkarır. Gelin bu aşamaları hep beraber daha detaylı öğrenelim.
Tel Çekme: Külçe halinde bulunan gümüşün veya hurdaya çıkan gümüş madenlerinin pota üzerinde eritilmesiyle birlikte ince teller şeklinde dökülmesidir. Ardından bu ince teller, silindirden geçirilerek hedeflenen seviyeye ulaşana kadar inceltilir.
Model hazırlama: Yapılacak ürün planlanmasının yapılması ve ana hatları ile bir kağıt üzerine çizilmesidir. Tasarlanan ürünün ana iskeletinde kullanılacak parçalar için hesaplama yapılarak ürünün neresinde kaç adet tel kullanacağı ve hangi motiflerle oluşturulacağı belirlenir.
Tavlama: Silindirden geçerek dökülen ve inceltilen teller esnekliğini kaybederek sertleştirildiği için tellerin tekrar yumuşaklığına ulaşması gerekir. Tavlama aşaması ise tellerin ısıtılıp tavlanarak istenilen esnekliğin oluşturulduğu aşamadır.
Kesim: Tasarımı yapılan ürünün ölçüleri doğrultusunda bütün tellerin kesilip kullanıma hazır hale getirilmesidir.
Şekil verme: Ürünün ana iskeletinde olacak parçanın planlanan taslak üzerine yerleştirilip şekillendirilmesidir. Belirli yerlerden kaynaklar ile birleştirilen iskeletin görünümü, bu aşamada tamamlanır. İskeletin yapısında bulunan boşluklar ince tellerle doldurulur.
Ayrıntıların Yapımı: Telkari sanatında ürün tamamlanmadan önce ana parçaların birleştirilmesi ve süslemelerin yapılması için bazı parçacıklar kullanılır.
Birleştirme ve Kaynak: Tamamı inceltilmiş teller kullanılarak oluşturulan Telkari sanatında
yüzlerce telin inceltilip bükülmesine gerek duyulur. Daha sonra ise ürünlerin birleştirilmesinde lehimleme veya kaynak yöntemine başvurulur.
Ağartma: Telkaride ürünün şekli tamamlandığında ısıtma ve kaynak gibi işlemlerden kaynaklı olarak ürün kirlenmiş gibi görünebilir. Bu nedenle ağartma işlemi yapılarak telkarinin doğal rengine ulaşması sağlanır.
Midyat`ın 30 yıllık Telkari Ustası Murat Aslan ve onun gibi Telkari sanatıyla uğraşan oğlu Daniel Aslan, Renkli Kalemler ekibine Telkari sanatının püf noktalarını anlattılar.
