TEGV’in Fen Eğlenerek Öğren Atölyesi deneylerinden biri olan Toprağın İçindekiler deneyinin ayrıntılarını sizin için etkinlik gönüllümüz Zeynep Gezer’e sorduk.
1)Deneyimizin amacı ne?
Deneyimizin amacı çocukların toprağı yakından inceleyip özellikleri hakkında kendi yorumlarını yapmaları, toprağı oluşturan maddelerin neler olabileceği hakkında fikir üretmeleri ve toprağı oluşturan bu maddelerin su yardımıyla nasıl ayrıştığını gözlemlemek. Daha sonrasında bu maddelerin hangi sırayla ve ne kadar oranda birbirinden ayrıştığını gözlemleyip not etmek.
2) Nasıl uygulanıyor?
Öncelikle toprak örneğimizi rahatça inceleyebilmek için toprağı plastik tabaklarımıza koyduk. Daha sonra içindekileri rahat görebilmek için, plastik kaşık, büyüteç ve çay süzgeci gibi eşyalardan yararlanarak toprağımızı yakın tanımaya çalıştık. İnceleyip üzerine yorum yaptıktan sonra, gözle ayırt edemediğimiz bileşenleri daha rahat görebilmek için toprak örneğimizi bir miktar suyun içerisine döktük ve 20 dakika kadar bekledik. Bu süre zarfında suyun içerisinde nasıl değişiklikler olduğunu gözlemledik. Bazı maddelerin hızla dibe gittiği, bazı maddelerin daha yavaş hareket ettiğini ve bazı maddelerinse suyun yüzeyinde kaldığını gözlemledik. 20 dakikanın sonunda elde ettiğimiz farklı katmanların hangi maddeye ait olduklarını etkinlik kağıtlarından bakıp karar verdiler ve ne kadar olduklarını bir cetvel yardımıyla ölçüp etkinlik kağıtlarına not ettiler.
3) Hangi malzemeler kullanılıyor?
Bu deneyde; toprak, çay süzgeci, plastik tabak, büyüteç, şeffaf plastik bardak, su, plastik kaşık, cetvel malzemelerini kullandık.
4) Deney sonucunda çocuklar neleri öğreniyor ve fark ediyor?
Bu deney bitiminde toprağın katı, sıvı ve gaz formundan oluşmuş bir yapısı olduğunu ve toprağın hem kum, mil, kil gibi inorganik maddelerden hem de mikroorganizmalar, ölü bitkiler, ve hayvan atıkları gibi organik maddelerden oluştuklarını da anlamış oldular. Deney bitiminde her toprağın her zaman aynı bileşenlerden oluşmayacağı, içlerinde bulundukları mineral çeşitliliği ve oranına bağlı olarak ve tabi ki bulundukları yerlere bağlı olarak farklı renklerde de olabileceğini öğrenmiş oldular. Üzerlerinde büyüyen bitkinin bunlara bağlı olarak farklı özellikler geliştirebileceğini konuşup toprağın sadece bitkiler için değil aynı zamanda biz insanlar için de ne kadar hayati bir önem taşıdıklarını bir kez daha anlamış olduk.
5) Bu deneyi yaparken çocukların en çok şaşırdıkları şeyler nelerdi?
Bu deneyi yaparken çocukların en çok şaşırdıkları şey deney sonunda toprağın su içerisinde çok güzel ve düzenli bir şekilde katmanlar oluşturmasıydı.
6) Siz bu deney hakkında neler düşünüyorsunuz?
Bu deney çocuklar için eğlenceli ve çok da öğretici olduğu kadar, deneyi onlarla yapmak ve çocuklarla birlikte aynı heyecanla gözlemlemek, deneyin sonucunu onlarla beraber merak etmek benim için de eşsiz bir deneyimdi. Çok basit bir deneymiş gibi gözükse de aslında öğrettiği ve değerini hatırlattığı çok fazla şey var. Bir miktar toprakla rengarenk çiçekler büyütebilir, kendi meyve sebzemizi üretebilir, bize ve yaşayan tüm canlılara nefes olan ağaçlar yetiştirebiliriz. Bu deney sayesinde aslında bir avuç toprakta gizemli bir dünya olduğunu ve bu gizemli dünyayı kirletmeyip koruyup kollamamız, sahip çıkmamız gerektiğini bir kez daha hatırlamış olduk.
